Noble z ekonomii za "przewrót kopernikański" w bankowości

Jak ogłosiła w poniedziałek Królewska Szwedzka Akademia Nauk, laureatami tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii zostali: Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond, Philip H. Dybvig.

BREAKING NEWS:
The Royal Swedish Academy of Sciences has decided to award the 2022 Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel to Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond and Philip H. Dybvig “for research on banks and financial crises.”#NobelPrize pic.twitter.com/cW0sLFh2sj

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 10, 2022

"Laureaci dowiedli, że to upadki banków stymulują kryzysy gospodarcze, a nie - jak uważają zwolennicy neoliberalnej ekonomii - instytucje finansowe bankrutują w konsekwencji kryzysów" - wskazał. Zaznaczył, że jest to swoistego rodzaju "przewrót kopernikański" w bankowości, dowodzący, że bardziej opłaca się dopłacać bankom, gdy mają kłopoty, niż ponosić koszty ich bankructwa.

"Konsekwencje upadków instytucji finansowych są dla społeczeństwa i gospodarek bardziej kosztowne niż ich ratowanie" - powiedział. Powołując się na prace noblistów, wytłumaczył, że upadłe banki nie udzielają kredytów firmom, co m.in. przyczynia się do spadku produkcji, inwestycji, spadku PKB, wzrostu bezrobocia. "Wsparcie banków np. z funduszy gwarancyjnych pozwala utrzymać dobrą koniunkturę gospodarczą, nie dopuszczać do kryzysu" - wyjaśnił.

Jak dochodzi do kryzysów w bankach i jakie są konsekwencje ich upadków

Zauważył, że laureaci wykazali m.in. jak dochodzi do kryzysów w bankach i jakie są konsekwencje ich upadków. "Model Diamond - Dybvig pokazuje, w jaki sposób kombinacja niepłynnych aktywów (takich jak kredyty biznesowe lub hipoteczne) i płynnych zobowiązań (depozyty) może wywołać samospełniającą się panikę wśród deponentów i doprowadzić do upadku banku" - wskazał. Zaznaczył też, że zbudowanie nowego banku wymaga wielu lat i dużych nakładów finansowych.

The 2022 economic sciences laureates Douglas Diamond and Philip Dybvig developed theoretical models that explain why banks exist, how their role in society makes them vulnerable to rumours about their impending collapse and how society can lessen this vulnerability.#NobelPrize pic.twitter.com/ZNbnfkgjPu

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 10, 2022

Profesor Noga przypomniał też, że Ben S. Bernanke, jako szef FED, wdrażał przedstawione przez noblistów koncepcje w praktyce, wspomagając amerykańskie instytucje finansowe po upadku Lehman Brothers w 2008 roku.

Przyznał też, że nagrodzone teorie są "ingerencją w działalność rynkową (...). wskazaniem, że gospodarka musi być wspomaga przez system banku centralnego, przez państwo".

Ben Bernanke – awarded the 2022 prize in economic sciences – analysed the Great Depression of the 1930s, the worst economic crisis in modern history. Among other things, he showed how bank runs were a decisive factor in the crisis becoming so deep and prolonged.#NobelPrize pic.twitter.com/GoDWE9dHhx

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 10, 2022

Zaznaczył jednak, że teoria noblistów jest ryzykowna, ponieważ banki mając świadomość wsparcia, mogą zmniejszyć czujność i udzielać np. bardziej ryzykownych kredytów. "Laureaci modelowo i statystycznie bardzo mądrze to wykazali, ale jest obawa, że pomoc państwa może być demoralizująca zarówno dla instytucji jak i klientów, którzy będą lokować pieniądze w bankach, oferujących wyższe oprocentowanie depozytów, a nie w tych, gdzie jest bezpieczniej" - powiedział.

Nobel w dziedzinie nauk ekonomicznych to dodatkowa nagroda, o której nie wspomina w swoim testamencie sam Alfred Nobel. Z tego powodu formalnie nazywana jest Nagrodą Banku Szwecji im. Alfreda Nobla.